Cholesterol:
Vriend of vijand?
75% van de benodigde cholesterol (een vetachtige stof) wordt aangemaakt in je lever. De overige 25% dien je uit voeding te halen. Dit betekent dat het belangrijk is om gezonde vetten te eten. Deze gezonde vetten zorgen samen met cholesterol voor gezonde celmembranen (celwanden). Deze zijn weer verantwoordelijk voor een goede communicatie in je lichaam en zorgt ervoor dat je snel kunt herstellen van een stresssituatie.
Ook worden de belangrijkste vrouwelijke hormonen (oestrogeen, progesteron, testosteron en cortisol) gemaakt op basis van cholesterol.
Over het eten van vet is helaas veel onzin geschreven. Dit geldt ook met betrekking tot cholesterol. Zou je lichaam 75% zelf cholesterol aanmaken als het lichaam het niet nodig heeft? Lijkt mij niet! Je lichaam heeft het hard nodig. Als je te weinig vet eet, maakt je lever een extra portie aan om zo niet aan een tekort te komen.
Ik ben ervan overtuigd dat veel vrouwen moe (en te zwaar) zijn, omdat ze te weinig gezonde vetten eten en hun energie proberen te halen uit suikers en koolhydraten.
Functies van cholesterol:
- bouwstof voor al je lichaamscellen; zonder cholesterol is het niet mogelijk om nieuwe celwanden en zenuwvezels te maken;
- essentieel voor opname van vitamine A, D, E en K;
- nodig voor de productie van galzuren, die vetverbranding en stoelgang reguleren;
- zorgt voor communicatie tussen de cellen;
- zorgt voor energie.
Brand en brandweermannen
Een verhoogd cholesterol is geen ziekte, maar kan een signaal zijn dat er iets uit balans is. Meestal ligt hier een (chornische) ontsteking aan de vaatwanden aan ten grondslag.
Als er ergens brand is, is de kans groot dat er brandweermannen aanwezig zijn. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat de brandweermannen de oorzaak zijn van de brand.
Met cholesterol is dit net zo. Als er een verhoogd cholesterolniveau is bij ontstoken vaatwanden, dan komt cholesterol (net als de brandweerman) de ontsteking (brand) blussen. Het wil dus niet zeggen dat cholesterol het probleem is.
Cholesterol is namelijk een beschermingsmechanisme van het lichaam om onder andere vaatwanden te repareren. Deze ontstekingen ontstaan niet door het eten van te veel gezonde vetten, maar van onder andere te veel suikers, snelle koolhydraten, ongezonde vetten, tarwe en bewerkt voedsel. Je hebt dit hoge cholesterolniveau nodig om onder andere de ontstekingen te genezen die ontstaan door het eten van dit laatste soort voedsel.
Het gebruik van cholesterolverlagers is daarom misschien wel vergelijkbaar met de brandweerman wegjagen bij een brand.
Heb jij een te hoog cholesterol? Verander je voeding en kijk wat er gebeurt!
(stop niet zonder overleg met je arts met cholesterolverlagers als je deze al slikt)
Naast voeding kun je jouw cholesterol verlagen door:
- oxidatie van LDL-cholesterol tegen te gaan. Oxidatie kan tegengegaan worden door vetoplosbare antioxidanten, zoals vitamine E. Door een tekort aan vitamine E krijgt het LDL-cholesterol de kans om schade aan te richten door middel van oxidatie. Het is dus belangrijk om vitamine E rijke voeding te consumeren (avocado, noten, zaden, lijnzaadolie).
- Verbeter je triglyceriden/HDL ratio. Kleine LDL-cholesteroldeeltjes zijn gevoeliger voor oxidatie en veroorzaken sneller aderverkalking dan grootte LDL-cholesteroldeeltjes. Daarom is het van belang om naar de grootte van de LDL-moleculen te kijken. Hoge cholesterol is dus vooral ongezond als je veel kleine LDL-cholesteroldeeltjes hebt. Je triglyceriden/HDL ratio kun je normaliseren door: Omega-3 vetzuren, matige intensieve beweging, 5-10% afvallen, transvetten vermijden, kies voor langzame koolhydraten in plaats van snelle koolhydraten, vermijd alcohol.
- Vermijd vitaminetekorten (B6, B11, B12, vitamine C).
Hart- en vaatziekten
ZORGELIJKE STIJGING STERFTE DOOR HART- EN VAATZIEKTEN
Sinds 2020 neemt het aantal sterfgevallen door hart - en vaatziekten weer toe. Van het aantal mensen dat in 2022 zijn overleden, was van 25% de oorzaak hart- en vaatziekten. Naast dat hart- en vaatziekten de tweede doodsoorzaak is, is het ook nog eens de belangrijkste oorzaak van klinische ziekenhuisopnames. Noodzakelijk dus om te investeren in je hart en bloedvaten!
Hart- en vaatziekten is een verzamelnaam voor diverse aandoeningen van het hart en de bloedvaten.
Denk hierbij aan:
- hartinfarct
- herseninfarct
- hersenbloeding
- TIA
- hartritmestoornissen
- atherosclerose (aderverkalking)
Leefstijlfactoren spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van hart- en vaatziekten, maar ook erfelijke factoren kunnen een rol spelen.
Ik beperk mij alleen tot de leefstijl gerelateerde factoren.
Leefstijlfactoren welke een belangrijke rol spelen:
- ongezonde voeding
- te weinig beweging
- roken
Wanneer zich aandoeningen voordoen in het hart- en vaatstelsel, komt dit niet altijd direct tot uiting. Je kunt bijvoorbeeld een hoge bloeddruk hebben zonder dat je dit merkt. Ook je cholesterolgehalte kan ongemerkt flink toenemen. Deze sluimerende kwalen zijn verradelijk en kunnen op lange termijn schade aanrichten. Ook kunnen deze ontwikkelingen ineens tot uiting komen, met alle gevolgen van dien!
Naast gezonde voeding, voldoende bewegen en niet roken is ook een optimaal omega 3 vetzuurbalans essentieel. Vanuit de reguliere zorg krijgt de patiënt doorgaans nog onvoldoende ondersteuning en begeleiding op het gebied van leefstijladviezen, gezonde voeding en het inzetten van suppletie om de voeding te verrijken met goede nutriënten. Naast omega 3 vetzuren dient er ook gekeken te worden naar de vitamine D3 en K2 gehalte.
Essentieel is om de conditie van de bloedvaten optimaal te houden. Gezonde bloedvaten zijn flexibel. Dit houdt in dat ze goed kunnen uitzetten en inkrimpen. Als de wanden zijn verhard, kunnen ze zich moeilijker aanpassen op het moment dat er grotere zuurstofbehoefte is, zoals tijdens inspanning. De verharding van de wanden ontstaat wanneer plaque van vetstoffen zich afzet tegen de binnenwand. De plaque vernauwt de bloedvaten. Door de vernauwing van de bloedvaten krijgt het hart het zwaarder om het bloed rond te pompen. Een hoge bloeddruk kan hier dan ook het gevolg van zijn.
HOGE BLOEDDRUK
Mensen kunnen ongemerkt jaren een te hoge bloeddruk (hypertensie) hebben. Een normale bloeddruk heeft een waarde van ongeveer 120/80 mmHg.
Een te hoge bloeddruk vergroot de kans op ernstige hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of een beroerte.
Zo nu en dan je eigen bloeddruk checken is dus verstandig om te doen!
Voedingsstoffen die de bloeddruk omlaag kunnen brengen:
- eet veel groente (rijk aan kalium)
- eet dagelijks wat lijnzaad (zelf malen net voor gebruik)
- eet regelmatig kiwi's
- voeg regelmatig knoflook toe aan je maaltijden
- drink hibiscusthee
Supplementen die de bloeddruk kunnen verlagen:
- omega 3 vetzuren
- magnesium
- L-arginine
ADERVERKALKING
Als we net worden geboren beschikken we over spiegelgladde bloedvaten. In de loop der jaren kunnen er echter wat beschadigingen in ons vaatstelsel ontstaan door bijvoorbeeld roken, suiker en een hoge bloeddruk.
Deze beschadigingen zorgen ervoor dat er van alles aan de vaatwand kan vastplakken, waardoor er een ophoping (of plaque) ontstaat. Deze ophoping veroorzaakt kleine ontstekingen in de vaatwand waardoor de aders verdikken. Doordat er van alles aan de vaatwand blijft vastplakken, wordt de doorgang van de aders steeds kleiner.
In een beginfase zul je hier nog niets van merken, totdat het bloed en dus de zuurstof door de wegblokkade niet meer naar de lichaamsdelen kan worden vervoerd. Vernauwingen in de kransslagaders (de aders rond het hart) kunnen resulteren in een drukkende pijn op de borst. Een slechte doorstroming van het bloed naar de benen kan etalagebenen tot gevolg hebben.
Voedingsstoffen die aderverkalking kunnen verminderen:
- avocado
- vette wilde vis
- banaan
- sinaasappel
- papaya
Supplementen die kunnen ondersteunen:
- omega 3 vetzuren
- vitamine D3 en K2
HARTINFARCT OF HARTAANVAL
De oorzaak van een hartinfarct is doorgaans slagaderverkalking, zoals hiervoor onder aderverkalking staat beschreven.
De ophoping/plaque die ontstaat kan ook inscheuren. Ontstaat er een scheurtje in de plaque dan vormt zich daar een bloedstolsel, wat het vat helemaal afsluit. Dan is er sprake van een hartaanval.
Advies om een hartaanval te voorkomen:
- niet roken
- verbeter de cholesterol- en ontstekinswaarden van je bloed
- verlaag de bloeddruk
- verminder overgewicht
- voorkom stress
- matig de alcoholinname
Supplementen die kunnen ondersteunen:
- omega 3 vetzuren
- vitamine D3 en K2
Levensloop belangrijk in risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen
Sinds het begin van deze eeuw is er meer aandacht gekomen voor specifieke risicofactoren voor hart- en vaatziekten bij vrouwen.
Er zijn risicofactoren voor hart- en vaatziekten die alleen bij vrouwen een rol spelen. Gebeurtenissen uit het verleden kunnen van invloed zijn op het risico van het krijgen van ziekten in de toekomst. Zo lijkt er bijvoorbeeld een verband te zijn wanneer je als tiener/twintiger te maken hebt gehad met migraine of als veertiger een inflammatoire aandoening (ontstekingsziekten) hebt gekregen met het hebben van een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Inflammatie is één van de belangrijkste oorzaken van aderverkalking.
Na de menopauze hebben vrouwen een grotere kans op het krijgen van inflammatoire aandoeningen. Dit heeft wellicht te maken met het feit dat vrouwen na de overgang het beschermende effect van de vrouwelijke hormonen (oestorgenen) kwijtraken en hun vaatstelsel kwetsbaarder wordt. Noodzakelijk dus om rond je 50e je risicofactoren goed in kaart te brengen!
Vrouwen die tot een risicogroep behoren, kunnen veel baat hebben bij het aanpassen van hun leefstijl. Zo'n 80% van de hart- en vaatziekten kan worden voorkomen door een gezonde leefstijl. Er zijn drie belangrijke peilers: voeding, beweging en ontspanning.
Janneke Wittekoek